Pagina 14 (PL)  B4-2022 PNKV BiuletynOnline.

30 jaar Sceny Polskiej

Ambasador polskiego teatru i flmu w Holandii

„Scena Polska” została założona w 1992 r. przez Zofię Schroten-Czerniejewicz. W Delft, gdzie mieszkała założycielka Fundacji, osiedlili się Polacy związani z Uniwersytetem Technicznym, Polki zamężne z Holendrami i emigranci polityczni, którzy za granicą znaleźli się w latach 80. Ludzi tych nic nie łączyło oprócz języka i kraju pochodzenia, stąd właśnie inicjatywa, żeby miejscem spotkań po-lonijnych stał się teatr.

W początkowym okresie dużą życzliwość przy tworzeniu nowej organizacji okazała Lisetta Stembor, założycielka fundacji „Nederland-Polen”, a „ojcem chrzestnym” został Zdzisław Wardejn, znany aktor i reżyser. Zofia Schroten-Czerniejewicz miała też sojuszników wśród Holendrów- Joh-na Reindersa, dyrektora teatru w Scheveningen oraz Martina Verhoefa, kierownika artystycznego teatru w Utrechcie. Nieocenioną pomoc okazali przedstawiciele różnych środowisk polonijnych nie tylko z Holandii, ale też z Niemiec. Entuzjastycznie do idei utworzenia fundacji, której celem było (i jest) „Upowszechnianie szeroko pojętej kultury polskiej za granicą poprzez organizowanie wyda-rzeń kulturalnych, zwłaszcza przedstawień teatralnych z udziałem najwybitniejszych polskich akto-rów”, odnieśli się też Polacy w Belgii. Przez wszystkie lata istnienia „Sceny” działają w niej Foko Schroten, mąż założycielki i ich dzieci, Natalia i Mikołaj. Bez ich pracy i wsparcia Fundacja nie prze-trwałaby tylu lat!

Sztuki, które proponuje swoim widzom „Scena” należą zarówno do klasyki, jak utworów współczesnych. Już we wrześniu 1992 r. Holandię odwiedzili: Grażyna Barszczewska, Marek Kon-drat, Zdzisław Wardejn i Małgorzata Pritulak. Wystawiono wówczas: „Engagement” Marka Groń-skiego oraz „Dwaj” Filipa Bajona. Rok później gośćmi „Sceny Polskiej” byli: Gustaw Holoubek, Krzysztof Kolberger, Magdalena Wójcik, Piotr Fronczewski, Ewa Wiśniewska, Marek Kondrat, Jan Englert, Beata Ścibakówna, Anna Dymna, Mariusz Benoit i Jerzy Stuhr. Wystawiono „Mazepę”, „Pana Tadeusza” oraz „Kontrabasistę”. Odbyły się również koncerty Anny Nehrebeckiej oraz Cze-sława Niemena.

Zimą 1994 r. Joanna Żółkowska i Janusz Gajos przyjechali ze sztuką „Tutam”. Poza tym wysta-wiono „Damy i huzary”, a Anna Romantowska i Krzysztof Kolberger wystąpili w recitalu „Apetyt na czereśnie”. „Scena Polska” zorganizowała także „Andrzejki” z udziałem Kasi Klich, Piotra Kuźniaka oraz Andrzeja Lejborka. Ta niezwykła parada gwiazd trwa do dziś i chociaż zmieniły się warunki oraz możliwości finansowania tego typu imprez, to publiczność „Sceny Polskiej” nadal może oglądać znanych i lubianych artystów.

Inną, obok teatru, aktywnością „Sceny” było organizowanie projekcji filmowych. Już jesienią 1995 r. Fundacja zaprosiła swoich widzów na „Spis cudzołożnic” w Hadze. Z czasem zaczęto organi-zować pokazy filmowe w różnych miastach, a dużą atrakcją były spotkania z aktorami i reżyserami wyświetlanych filmów. Polonia chodziła wówczas chętnie do kina, a na „Ogniem i mieczem” do Den Bosch w 1999 r. przyjechało 900 osób. „Pana Tadeusza” obejrzało 1250 widzów.

„Scena Polska” regularnie współpracowała z haskim kinem studyjnym, czego efektem były przeglądy polskich filmów fabularnych w latach 1999 - 2001. Pokazy te z czasem przyjęły formę fe-stiwalową i w kooperacji z „Melkweg Cinema” narodziła się „Polska Wiosna Filmowa”. Autorem plakatów tego wydarzenia jest znany artysta Andrzej Pągowski. Gośćmi „10. Polskiej Wiosny Fil-mowej” byli znani aktorzy: Katarzyna Figura i Olgierd Łukaszewicz, a z monodramem „Nie lubię pa-na, Panie Felini” wystąpiła Małgorzata Bogdańska, której towarzyszył reżyser, Marek Koterski. W ramach obchodów jubileuszowych zaprezentowano także miniatury filmowe: „Historia w ożywio-nych obrazach – Polska Niepodległa”.

Filmy prezentowane przez Fundację, chociaż miały angielskie napisy, najczęściej przyciągały Polaków. Zdarzały się jednak sytuacje wyjątkowe, jak w przypadku przeglądu filmów animowanych w 2008 roku. Również przegląd „Cinema Polska 15 lat”, który odbył się w 2010 r. w Hadze, przycią-gnął wielu holenderskich widzów. W repertuarze znalazły się filmy z cyklu „Dekalog 89+”, a gośćmi imprezy byli reżyserzy Rafał Samusik i Bartosz Paduch.

„Polska Wiosna Filmowa” była jednym z ważniejszych wydarzeń kulturalnych w życiu nider-landzkiej Polonii.

Fundacja przygotowywała pokazy teatralne i filmowe dla dorosłych, ale również chciała przybli-żyć kulturę polską młodszym odbiorcom i tak w 1999 r. powstała „Scena Młodych”. Jej hasłem stało się „Podobieństwo różnic”, a uczestnikami byli zarówno młodzi Holendrzy, jak i Polacy. W 2000 r. uczestnicy warsztatów przygotowali spektakl teatralny „Exodus”. Z czasem „Scena Młodych” skupi-ła się na sztuce filmowej i organizowała pokazy debiutujących polsko-niderlandzkich twórców. Dzięki współpracy z reżyserem Dominikiem Matwiejczykiem powstało kilka filmów fabularnych i dokumentalnych, które prezentowano na rozmaitych pokazach. O swoich poczynaniach informo-wali w specjalnym dodatku do kwartalnika, który Fundacja zaczęła wydawać w 1994 r.

Kwartalnik o tytule „Scena Polska” zastąpił drukowane programy teatralne przygotowywane przed każdym przedstawieniem. Przez 20 lat czasopismo ukazywało się w formie papierowej, ale od 2015 r. jest dostępny cyfrowo, a obok bieżących, można znaleźć również numery archiwalne.

„Scena Polska” działa przede wszystkim w Holandii, ale latem zaprasza również do Polski, gdzie organizowane są warsztaty i spotkania artystyczne. Od dziesięciu lat w Nowej Róży odbywają się spotkania w ramach projektu „Las bez barier”, zapoczątkowanego przez działaczy z Wielkopolskie-go Oddziału Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego. Miejsce, do którego zaprasza Funda-cja nie jest przypadkowe, ponieważ Nowa Róża była osadą olęderską, którą założono w 1765 r.

W swoich planach „Scena Polska” ma, obok prezentacji polskich filmów i teatrów, organizowa-nie spotkań, tj. cieszące się popularnością „Wianki” w Utrechcie, kontynuowanie projektu „Las bez barier” oraz archiwizację dorobku Fundacji.

- - -